هر دانشي كه بخواهي در آن هست و تو را بي‌نياز مي‌كند.
مانند خورشيد از نور هدايت مي‌درخشد و آرزوي قلب را برآورده مي‌سازد.» اين ابيات، ترجمه شعري منتسب به ميرداماد، عالم و فيلسوف شهير شيعه در عصر صفوي است كه در وصف كتاب عيون اخبار الرضا نوشته محدث بزرگ شيعه، شيخ صدوق (متوفاي ۳۸۶ق) سروده است؛ اثري سترگ و منحصر به‌فرد از كسي كه دايره‌المعارف حديثي در همه علوم بوده و گنجينه‌اي عظيم از روايات اهل‌بيت(ع) را گردآوري كرده است و حق بزرگي بر مكتب تشيع و رهروان آن دارد.
شيخ صدوق، اين كتاب را كه از منابع معتبر ديني به‌شمار مي‌آيد، در ۶۹ باب نگاشته و در آن به شكلي جامع، زندگاني حضرت‌رضا(ع) را روايت كرده است. اين ابواب، مملو از مباحث فقهي، اخلاقي، اعتقادي و سيره است و مؤلف، موضوعات گوناگوني را از حيات، آثار و روايات علي بن موسي الرضا(ع) در آن جاي داده است.
شيخ صدوق با اينكه در برخي موارد، ترتيب ابواب را روشمند دنبال نكرده اما در 4 باب پاياني كتاب، رويه‌اي يكسان را طي كرده و در آن به چگونگي زيارت و ثواب آن، زيارت وداع، زياراتي كه براي امام‌رضا(ع) وارد شده و نقل معجزات و كرامات آن حضرت پرداخته است.
صدوق در باب ۶۶ عيون‌الاخبار به ثواب زيارت امام‌رضا(ع) پرداخته و ۳۷ حديث را در ذيل آن آورده است. حديث آغازين اين باب، سخني از خود امام هشتم است كه مي‌فرمايد: محلّ دفنم در غربت خواهد بود، پس هر كس براي زيارت من سفر كند، دعايش مستجاب و گناهانش آمرزيده و بخشيده خواهد شد. زيارت امام‌رضا(ع) مانند زيارت قبر رسول‌خدا(ص) و به‌سان زيارت خانه خدا در موسم حج، حرام‌شدن جهنم بر زائران امام هشتم، حرم امام(ع) قطعه‌اي از بهشت، اجر هزاران هزار شهيد و صديق و مجاهد در راه خدا براي زوار امام(ع)، شفاعت و به‌فرياد‌رسيدن امام(ع) در 3 مرحله دشوار قيامت براي زائران خويش، از ديگر رواياتي است كه مرحوم شيخ صدوق اين باب را بدان‌ها مزين ساخته است.
در باب ۶۷، تنها به يك حديث شريف بسنده شده و آن هم ثواب زيارت حضرت فاطمه معصومه(س) خواهر امام‌رضا(ع) است؛ زيارتي كه ثوابش معادل بهشت خوانده شده است. گويا صدوق به‌عنوان شيخ محدثان مكتب قم قصد داشته اهميت زيارت خواهر امام را با اختصاص يك فصل جداگانه يادآور شود.
باب ۶۸ كتاب به زيارت و آداب آن اختصاص دارد. شيخ صدوق در ابتداي اين فصل، ضمن روايتي توصيه مي‌كند كه هر گاه قصد زيارت ابوالحسن الرضا(ع) را كردي، غسل زيارت كن و دعايي هم براي آن بيان مي‌كند. وي در ادامه اينگونه مي‌آورد: «پاكيزه‌‌ترين لباس خود را بر تن كن و با پاي برهنه در حالي از سكينه و وقار گام بردار و زبان به تكبير و تهليل و تمجيد حق بگشا و قدم‌ها را نزديك بردار و چون داخل حرم شدي بگو: بسم‌الله و بالله و علي ملّه رسول‌الله». عيون اخبار الرضا يكي از نمونه‌هاي گرانسنگ به جا مانده از ميراث حديثي شيعه در سال‌هاي شكل‌گيري مكتب تشيع است؛ كتابي كه از قر ن چهارم هجري تا به امروز باقي مانده است و دايره المعارفي جامع و دست اول است درباره امام هشتم شيعيان.
نظر شما